OSI Referans Modeli ;

Bölüm – 1

Network iletişimini düzenleyen modeldir.Bir dosya transferi,bir dosya download veya bir uygulamayı çalıştırırken gereken protokol düzenini bir sıraya koyan ve kontrolunu saglayan kurallar butunudur.Ağ ile ilgili her türlü veri alışverişi bu kurallar çerçevesinde uygulanır.TCP/IP nin de içerisinde oldugu tüm protokoller OSI referans modelinin ortaya koydugu kurallar çerçevesinde çalışır.

Ağ içerisinde bulunan router,ethernet,ag kabloları,programlar vs hepsi OSI modelinin bir katmanında işlem görür ve belirlenen kurallar çerçevesinde üst veya alt katmana aktarılarak veri akışının sürekliliği sağlanır.

OSI nedir ? :ISO (International Standards Organization) tarafından geliştirilen ve bilgisayarlar arası iletişimin nasıl olacağını tanımlayan kurallar bütünüdür.Herhangi bir network aygıtı/protokolu gözetmeksizin ortak bir alanda anlaşmalarını saglamayı amaçlar.

OSI 7 temel katmandan oluşmaktadır ;

7- Uygulama Katmanı ( Application Layer) : Verilerin birleştirilip çalışır duruma getirilmesi

6- Sunum Katmanı ( Presentation Layer ) : Verinin Sıkıştırılma,şifrelenme,formatının belirlenmesi,düzelenmesi vs

5- Oturum Katmanı ( Session Layer ) : NETBIOS

4- Taşıma Katmanı ( Transport Layer ) : TCP/IP , SPX

3- Network Katmanı ( Network Layer ) : Router

2- Veri Hattı Katmanı ( Data Link ) : Ethernet (NIC) ve Token Ring

1- Fiziksel Katman ( Physical Layer ) : Ağ içerisi Kablolar ve jack’lar bu kısma girer.

Basit olarak bu tabloyu 1 den 7. katmana kadar ; ağ’dan kablo vasıtasıyla gelen verinin ethernetten geçişi,Routerdan gideceği PC ye yönlendirilmesi,TCP kuralları nezaretinde düzenlenmesi,NETBIOS ile karşılıklı veri akışı için bağın kurulması,Veri hakkında bilgilerin ( formatı,dosya özel.) anlaşılması ve en üst katmanda uygulamanın kullanıcı tarafından işlevsel hale gelmesi olarak düşünebilirsiniz.

Üsttede belirttiğim üzere bu şema ağdaki veri akışının belirli bir kurallar içerisinde gerçekleştiğinin kanıtıdır.Bu örnek, veriyi alan PC için verildi.Birde veri gönderen ve gönderilen PC için olanı izleyelim..

Veri gönderilen PC bu şemanın aynısını uygulayacaktır.Diyelimki B makinasına veri gönderiliyor.B Fiziksel katmandan yani ağ kablosundan veriyi alarak bir üste aktaracak o da bir üste.. ve 7. katmana kadar ulaşacaktır.Bu kısımdada paketler birleştirilip uygulama ortaya çıkacaktır.

Veri gönderen bilgisayarda ise şema tam ters halini alır.Bu sefer 7. katmanda çalıştırılacak uygulama ( çalıştrılacak uygulama illaki program olmaz.Gönderilen bir word belgesi veya e-posta da olabilir.FTP baglantınız veya http istegide bu kısma dahildir) ) gönderilme komutuyla bir alt katmana geçerek işlemler tekrarlanacak ve en son 1. katmandan yani kablolar vasıtasıyla diğer PC ye iletilecektir.

Katmanların işlevleri — Bölüm – 2

7- Uygulama Katmanı ( Application Layer) : Kullanıcının nette veya local olarak kullandıgı veya gereksinim duydugu servislerin çalıştırılabildigi katmandır.Bunlar arasında browser,ftp baglantı istegi,server uygulamaları gibileri sayılabilir.HTTP protokolü kullanılarak çalıştırılan tarayıcı (IE,Firefox,Opera) bu katmanda çalışır.

6- Sunum Katmanı ( Presentation Layer ) : Bu katman eldeki verinin içerik olarak belirlenmesine ve üzerine yazılacak bilgilerin (header) bir üst veya alt katman tarafından bilinmesine yardımcı olur.En üst katmandan bir dosyanın ağ içerisinde başka bir bilgisayara gönderildiğini düşünelim.Uygulama katmanından gelen paketlerin öncelikle uygulama katmanı tarafından eklenen bilgileri okunur.Bunlar içerik hakkında bilgi verir.Bulundugumuz katmanda verinin içeriğiyle ilgilendigi için içerige bakar ve ne tür bir veri oldugunu belirler.Farklı işletim sistemleri farklı kodlamalar kullanır.A işletim sisteminde yazdığınız 1 rakamı B işletim sistemindede aynı görünür.Fakat işletim sistemleri farklı olunca harflere veya rakamlara verilen kodlamalar farklılık gösterir.Bu katman bu farklılığı ortadan kaldırarak her bilgisayardada verinin aynı olmasını sağlar.A bilgisayarında veri ASCII 8bit olarak kodlanmakta fakat B bilgisayarı Unicode 16 bit içerik olarak kodlamayı algılamaktadır.Bu farklılıklar Sunum katmanında düzenlenir ve kullanıcıların bilgiyi aynı görmeleri sağlanır.

5- Oturum Katmanı ( Session Layer ) : Bu katmanda basit olarak birden fazla bilgisayarın aynı anda sorun yaşamadan anlaşması sağlanır.Özellikle ağ ortamlarında bir bilgisayar aynı anda birden fazla pc ye baglantı kurma gereği duyar.
Örnek vermek gerekirse ,siz, SQL Serverınızı düzenlemekle uğraşırken aynı anda sizin bilgisayarınıza ağ içinden bir bilgisayar paylaşım verilen sürücünüze dosya aramak için bağlanabilir ve bu esnada siz SQL verilerinizi düzenlerken ağdaki diger bir bilgisayar üzerinde bağlı yazıcıya komut gönderebilirsiniz ve bu farklı bağlantı yapıları sekteye uğramadan Oturum katmanındaki protokoller sayesinde düzenlenir.Görüldüğü gibi 3 farklı ağ içi bağlantı –SQL e bağlanmamız,yazıcıya komut göndermemiz ve bize bağlanılması– Sunum katmanı protokolleri sayesinde düzenlenerek belirli kurallar doğrultusunda işletilir.NETBIOS ve Sockets protokollerinin çalışma alanıdır.

4- Taşıma Katmanı ( Transport Layer ) : Bu katmanda sıkça duyduğumuz TCP,SPX,NetBEUI gibi protokoller çalışır ve genel olarak kendilerine iletilen verinin içerik olarak doğruluğunu kontrol ederler.Eğer içerikte bir hata/bozulma saptanırsa düzeltmek için çalışılır.Uygulama katmanı doğrultusunda kendilerine ulaşan veriler ağ içerisinde gönderilme boyutlarına bölünür.Kendisinden önceki ve sonraki katmanlar arasında verinin düzgün bir şekilde iletildiğine emin olmak için katmanlar arası eklenen başlık bilgilerinden yararlanır.Çalıştığı sistemdeki veriye ait uygulamayı belirler ve karşı sistemde aynı programı bulup onunla bir ba kurar.Bunuda sistemindeki programın verdiği başlıkları okuyarak yapar.Ağ içerisinde bağlantıların kurulumu ve sona erdirilmesi yine bu katman tarafından yapılmaktadır.

3- Network Katmanı ( Network Layer ) : Routerlara gelen verilerin yönlendirilme işlemi bu katmanda yapılır.Ağ içi veri akışı için routerda belirlenen tablolar vardır.Bu tablolar sabit veya değişken olabilir.Ağ içi trafiğin çok yoğun olduğu yerlerde dinamik bir yapı kullanılarak “verinin en kısa zamanda” hedefine ulaşması sağlanır.Normal ağ koşullarında bu tabllar sabittir ve veri paketlerinin gideceği yollar önceden belirlenmiştir.
Ağ içerisindeki veri trafiği yine bu katman tarafından düzenlenir ve olası veri çakışmalarına karşı önlem alır.IP protokolunun çalışma alanıdır.

Routerlı modemlerdeki “Route Table” bu ayarlamaların yapıldığı kısımdır.Modeminizden göz atabilirsiniz.

Route Table
Destination Netmask Gateway Interface
127.0.0.1 255.0.0.0 127.0.0.1 lo0
81.213.128.1 255.255.255.255 81.213.131.115 ppp1
———— ————— ————– ———

2- Veri Hattı Katmanı ( Data Link ) : Fiziksel katmana verilerin doğru şekilde aktarılmasından sorumludur.Kendi içerisinde 2 bölüme ayrılır.MAC ve LLC.MAC Fiziksel katmana aktaracağı veriye kendisine ve alıcıya ait MAC numarasını ekler ve karşı tarafa veriyi gönderen benim” şeklinde mesaj verir.Alıcıdan gelen bilgiler doğrultusunda veri gönderme işini düzenleyerek devam ettirir.

LLC ise alıcıya ulaşan bozuk veya hatalı verilerin tekrardan gönderilmesinden sorumludur.Üst katmanı olan Network katmanıyla iletişim halindedir ve TCP/IP protokolleri vasıtasıyla bağlantı sürekli sürdürülür.Alıcı bilgisayara gönderilen verilerin gönderilme sıklığıda LLC sorumluluğundadır.Çok fazla gönderip alıcıyı evapsız bırakmak veya veriler arası sürenin uzun tutulması gibi olumsuzlukların önüne geçer.Bilinen Frame Relay,PPP gibi ağ düzenekleri vardır.

Routerlı modemlerde bulunan “Bridge Filtering” bu ayarlamalar içindir.Ağ bağlantılarında seçtiğimiz PPPoE LLC,1483 Bridged IP LLC gibi protokoller bu düzenin sağlanması için yapılmaktadır.Modeminizden göz atabilirsiniz.

1- Fiziksel Katman ( Physical Layer ) : Bu katmana kadar işlemler ile gelen veri Fiziksel katmandan kablolar yardımıyla iletilir.Veri içerik olarak bir ve sıfırdan oluşmaktadır,bu noktadan sonra bu bir ve sıfırlar elektrik sinyallerine dönüştürülerek kablolara aktarılır ve alıcı bilgisayara gönderilir.Alıcı bilgisayarda aldığı elektrik sinyallerini ters işlemle bir ve sıfırlar haline getirerek yorumlayacaktır.Burada önemli olan kısım alıcı ve göndericinin kullandıı voltaj ve milisaniyelerin aynı olmasıdır.Aksi durumda gönderilen veriler anlamsız olarak algılanacak ve iletişim sağlanamayacaktır.Fakat günümüzde kullandığımız Ethernetler bu farklılığı ortadan kaldırarak tek bir değer kullanıp sorun yaşanmasının önüne geçmişlerdir.